Berlijn Boudewijn

17 volwassenen en 9 kinderen nemen een huis over!

Het monumentale trappenhuis in Kumi13 blijft bestaan. Nee, er komt geen lift in ons huis!

Nee, dit wordt niet verkocht aan projectontwikkelaars, we gaan het zelf overnemen!

Kumi*13 vanaf de zijkant. De onderste verdieping krijgt de buurtvereniging als huurder en een 'tante Emmaladen'(buurtwinkeltje).

Kumi*13 is de naam van het huis, van het project dat staat aan de Kurmärkische Strasse 13. In de Gründerjahre, de tijd vanaf 1870 toen Berlijn de hoofdstad van het Duitse Rijk werd, is dit huis neergezet en is in de loop van decennia omringd door de dichte bebouwing van Schöneberg. 

In dit deel van de wijk is het een clash van belangen. Er is straatprostitutie, er zijn luxe winkels, er zijn galeries, de bewoners van dit echte stukje West Berlijn zijn wat ouder. Sommige zijn welvarend, anderen wonen graag in de wijk in de wat oudere nieuwbouw van na de tweede wereldoorlog. Met betaalbare huren, goed openbaar vervoer en goede voorzieningen. Maar ook hier vindt plaats waar elke booming city last van heeft: gentrification.

Investeerders, vastgoedspeculanten en bouwgiganten proberen oudere panden in handen te krijgen en werken daar met zachte hand of harde middelen de huurders uit. Daarna wordt er gesloopt, gerenoveerd en gemoderniseerd en na deze 'upgrade' is er geen plek meer voor de vroegere huurders in hun huis, in hun wijk, tenzij ze bereid zijn een twee keer zo hoge huur te betalen. Zalando wilde een paar straten verder de aangekochte panden ombouwen tot een groot outletcentrum.

Dus de eigenaresse van dit monumentale wat vervallen pand heeft al vele interessenten bij zich op de thee gehad, die elkaar overtroeven in het bod dat ze wilden uitbrengen. Het ging om miljoenen.  Zij woonde er niet, maar - als ik het goed begrepen heb op de persconferentie van 7 december 2019 - haar dochter en vele andere huurders woonden er wel.  

De eigenaresse schijnt zoiets gezegd te hebben als: 'Wunderbar, dat ik zoveel miljoen kan ontvangen. En dan? Dan komt er weer een prachtig gerestaureerd complex bij in deze wijk. Met liften, ondergrondse parkeergarage, penthouse en fraaie, goed bewaakte appartementen voor rijke senioren, veel verdienende yups of expats die het tijdelijk huren.  En waar moet de groep mensen op wie ik zo gesteld ben dan naar toe? En wat moet ik met zoveel miljoen op mijn bankrekening?' 

Ver onder de marktprijs verkocht ze het, met de voorwaarde dat de huidige huurders en toekomstige bewoners een woonvereniging vormen. Een bank verstrekte een hypotheek, zodat bouwwerkzaamheden voor renovatie kunnen beginnen. De stadsdeelraad van Schöneberg zorgde voor een erfpachtregeling en speculatie met het pand zal dankzij een zorgvuldige juridische constructie niet plaatsvinden. 20% van het kapitaal wordt nu verzameld middels donaties, borgstellingen en laagrentende langdurige leningen van sympathisanten.

Wie wonen hier dan? En wat willen deze mensen dan? En gaan zij dat allemaal zelf ter hand nemen: gevelrestauratie, een nieuw dak, een nieuw verwarmingssysteem, zonnepanelen, een daktuin??

De 17 volwassenen en 9 kinderen (het 10e is net geboren) die hier wonen, samenleven en soms werken kennen elkaar al langer. Vele beroepen, met name uit de creatieve sector zijn vertegenwoordigd. Theatermaker, filmmaker, journalist, danser, clown, architekt, psycholoog, decorbouwer, beeldende kunstenaar. Mannen en vrouwen die werken of huisman/verzorgende zijn. Singles. Een oudergezinnen. Gezinnen. Van 1 tot 68 jaar.

In Duitsland is een syndikaat van woonverenigingen, waarbij Kumi*13 zich heeft aangesloten voor juridische, maar vooral ook praktische ondersteuning. Daar wordt afgeraden alles zelf te willen doen qua werkzaamheden. Dan ben je als woongemeenschap binnen een paar jaar opgebrand. Dus wordt alles, ook al is dat duurder, professioneel aanbesteed. Het huis stond aan de voorkant in de steigers, zodat de gevel in oude staat kon worden gerestaureerd, want dat is een voorschrift van monumentenzorg. Daarom blijft ook het fraaie trappenhuis in het gebouw zo goed als ongewijzigd. In het voorjaar van 2021 waren de steigers verwijderd en was de facade in al zijn pracht te zien.

Het gebouw gaat geheel en al verwarmd worden door een aardgasinstallatie. En niet meer met huisbrandolie, briketten, gas en elektrische radiatoren. Boven op het platte dak zullen zonnepanelen komen. Wat en wie in elke ruimte komt, daarover wordt nog druk overlegd, vergaderd en besloten. Vele schetsjes en voorstellen heb ik gezien in de provisorisch ingerichte ontvangruimte op deze open dag.

Op de persconferentie die in de entree werd gegeven werd uitgelegd hoe de wijk verandert, doordat steeds meer panden worden opgekocht. Wordt verteld over de medewerking van de stadsdeelraad Schöneberg, de erfpachtregeling, de manier van samenleven en besluiten nemen. De buurt die erbij wordt betrokken: een buurtcentrum zal de ruimte op straatniveau huren. En voor de buurt komt er een Kumiladen, d.w.z. net zo iets als een tante Emmaladen, prettig Duits voor een buurtwinkeltje op de hoek. Er zijn ook ateliers gepland, die kunstenaars kunnen huren (wat nu ook al gebeurt). 

Ik zie ook schetsjes van de binnenplaats en de binnentuin, ook met de toekomstige functie erbij. Een plan voor een daktuin, waar eigen groente verbouwd kan worden: urban garden.  Een plan voor gezamenlijke kinderopvang en huiswerkbegeleiding. 

In niets is te merken dat iemand de leiding heeft. Nee, er is geen chef, ook op de persconferentie doet ieder om beurten het woord. Tegenover het huis, op het pleintje dat grenst aan de achterkant van de 12 Apostelenkirche is een plantsoentje aangelegd, dat door bewoners wordt verzorgd en bijgehouden. En in de kerk was vandaag een Adventsdienst voor kinderen uit de buurt, dus ook voor die van Kumi*13. Het was begin december en.... Sankt Nikolaus was daar voor de kinderen. Het lijkt me een buurt waar mensen echt om elkaar geven en zich sterk maken om het goed te houden.

Het is een mooi initiatief in een mooi stukje Berlijn, dat ik graag blijf volgen.

maart 2020

3 juni 2021 update! Ik kom onaangekondigd, maar Antonia, een van de bewoners is blij verrast en vertelt me het een en ander. Ik wil graag weten hoe het nu gaat met dit mooie project.

De buitenkant is onder toezicht van Monumentenzorg prachtig gerestaureerd. Binnen is de bewonersgroep ook begonnen, maar moet zorgen dat karakteristieke bouwelementen goed geïntegreerd worden. Via borgstellingen, donaties en renteloze leningen van vele belangstellenden is nu zoveel kapitaal beschikbaar dat stukje bij beetje de verdiepingen van beneden naar boven worden verbouwd. Meer bewoners kunnen erin vanaf september, oktober en in het voorjaar van 2022 hopen de laatste hun intrek te kunnen nemen.

’Kurmark’ het buurtwerk dat cursussen geeft, een kinderdagverblijf runt en vele doelgroepen raad en service geeft huurt de begane grond. En zorgt dus voor een solide basis.

Er is nog veel werk te doen, maar de stemming en de samenwerking onder de (toekomstige) bewoners is prima. Ze zien elkaar vaak op zondag en op andere momenten van de week maken ze zich vrij om voorwerk te doen voor de bouwfirma’s die in huis alles professioneel gaan verbouwen.

Er zijn meer plannen: bijvoorbeeld de voormalige werkplaats/garage (ook een monument uit de jaren twintig van de vorige eeuw) gebruiken voor voorstellingen voor zo’n zestig personen publiek. Of, een veilig plek creëeren voor vluchtelingen en hun gezin. Daarvoor wordt samengewerkt met XENION, Vluchtelingenwerk in Berlijn. Kurmark meer gebruik laten maken van het mooie terras voor bijeenkomsten buiten, zeer welkom in coronatijd. En sowieso de banden met de buurt verstevigen: aan de overkant, achter de 12 Apostelenkirche is daarvan een mooi voorbeeld te zien: mensen uit de straat hebben hun eigen plantsoen ingericht en onderhouden het met zorg en liefde. Aan de echt armen wordt er brood en kleding verstrekt, die ze zelf op elk moment kunnen uitzoeken, ook een initiatief van deze kerk.

februari 2022

Het is druk op de open dag.
Het is druk op de open dag.
Vier soorten verwarming. Nog niet overal isolatie. Verouderd sanitair. Maar wat een ruimte!
Mooie kamers, maar er moet nog veel gebeuren: plafond.
Mooie kamers, maar er moet nog veel gebeuren: plafond.
In alle vertrekken moet wel iets gebeuren: plafond, verwarming, elektriciteit, parketvloer.
1929 was hier al een autowerkplaats.
1929 was hier al een autowerkplaats.
Een ruimte (ook met kelder eronder) met vele mogelijkheden: dans, yoga, studio, werkplaats? De bewoners zijn hierover in overleg met elkaar.
Komt hier een gezin? Een één-oudergezin? Een single?
Komt hier een gezin? Een één-oudergezin? Een single?
Wordt het een keuken? Een vormingsruimte? Een zit-slaapkamer? Is de ruimte te verdelen? Ook dat wordt onderling overlegd.
De politiek denkt mee, vindt dit initiatief prima.
De politiek denkt mee, vindt dit initiatief prima.
De monumentale entree is gerestaureerd!
De monumentale entree is gerestaureerd!
Weg zijn de steigers van dec.2019. Onder toezicht van de 'Denkmalschutz' zijn de gevels prachtig gerestaureerd.
Buurtwerk Kurmark: vaste huurder van de begane grond.
Buurtwerk Kurmark: vaste huurder van de begane grond.
Kurmark zorgt in de wijk voor senioren, zwangeren, vluchtelingen, bewegingslessen, spreekuren, kinderopvang e.d..
Kurmark is er voor de buurt.
Kurmark is er voor de buurt.
Kurmärkische Strasse e.o. is de buurt waarvoor Kurmark werkt. www.pfh-berlin.de/kurmark
Terras en binnenplaats voor Kurmark en bewoners.
Terras en binnenplaats voor Kurmark en bewoners.
De binnenplaats was parkeerplaats voor de oude garage is nu tot een groene oase gemaakt, geschikt voor workshops, bijeenkomsten, voorstellingen, BBQ en als rustplek.
Achter de Zwölf Apostelkirche: een tuin voor iedereen.
Achter de Zwölf Apostelkirche: een tuin voor iedereen.
Bewoners van Kümi13 en uit de buurt onderhouden zelf de prachtige bloementuin achter de kerk. Een mooi plekje voor iedereen.

Nieuwe reacties

05.09 | 20:35

Hallo Betsy, het belangrijkste is dat je minimaal een half uur van te voren ...

05.09 | 13:17

Moet je hiervoor kaartjes reserveren en zo ja waar doe ik dat dan?

13.05 | 19:41

Dank voor je reactie! Het wrange is dat de eerste eigenaar, familie...

12.05 | 08:31

Boeiende geschiedenis. God is getrouw.